Mehir Nedir? Neden Verilir?

Evlenecek olan çiftlerin en sık araştırdığı konulardan biri de mehir nedir ve neden verilir sorularıdır. Bir fıkıh terimi olan mehir (mehr), evlilik yapılırken geline veya ailesine ödenen para veya mal anlamlarına gelir. Arapçada mhr kelimelerinden türeyen mehir, hadislerde ukr veya misil mehir olarak geçmekte, Türkçede mihr olarak kullanılmaktadır.

Evlenme öncesinde erkeğin ailesinin, gelinin ailesine para veya mal verme uygulaması, köklü bir geçmişe sahiptir. Bu kültürün ilk çıktığı dönemlerde mehir, satış akdine benzer nitelikler taşımaktaydı. Nikah satım akdi olarak kabul edilen mehir, zaman içerisinde değişerek kadın için finansal güvenceye dönüşmüştür. Bu uygulamanın aileler arasındaki bağı kuvvetlendirdiği ve hediyeleşme olduğu kabul edilmektedir.

Mehrin Tarihi

Kadınlara evlilik aşamasında veya evlendikten sonra verilen mehrin tarihi Romalılara kadar dayanmaktadır. Eski dönemlerde Roma ve Atina’da yaygın olan mehir uygulaması bir nevi satış sözleşmesiydi. Yahudiler de bu geleneği benimseyerek evlenecek kıza mohar adı verilen ödeme yapmaktaydı. Eğer damadın mohar ödemeye gücü yetmiyorsa, gelinin ailesine bir süre hizmet etmek zorundaydı. Hz. Musa, eşiyle evlenebilmek için eşinin ailesine sekiz yıl boyunca hizmet etmiştir.

Mehir, Araplara İslam dini ile gelen bir uygulama değildi. Cahiliye döneminde yaşayan Araplar da evlenecekleri vakit mehir veriyordu. Fakat burada mehir, evlilik için olmazsa olmaz şartlardan biriydi. Bu nedenle mehir ödemeyen kişiler evlenemiyor, ancak ödeme gerçekleştikten sonra nikah yapılabiliyordu. Onlara göre mehirsiz nikah geçerli olmuyor, bu durum utanç verici görülüyordu.

İslam dini henüz müjdelenmemişken mehri gelinin ailesi alabiliyor, gelin bu paradan pay alamıyordu. İslam dini geldikten sonra bu uygulama tamamen değişerek yalnızca evlenecek kızlara mehir verilmeye başlanmıştır.

Türklerin İslam dinine geçmesinden önce de mehir uygulamasına benzer gelenekleri bulunuyordu. İslam dininden sonra bu gelenekler mehir olarak hayata geçmiş ve günümüze kadar gelmiştir.

Mehir Verilmesinin Amacı Nedir?

Evlilik aşamasındaki kadının ekonomik özgürlüğünü sağlamak amacıyla mehir verilmektedir. Lakin bu geleneğin tek amacı bu değildir. Bu uygulamanın en önemli amaçlarından biri boşanmaların sayısını azaltmaktır. Bu nedenle mehir istenirken yüksek fiyatlar tercih edilmektedir.

Damadın mehir ödemesi için bazı kolaylıklar sağlanır. Evlenecek olan erkek ister nikah öncesi isterse evliyken mehir öder. Buna ek olarak hepsini birden aynı anda ödemek zorunda değildir. Eğer gelin veya ailesi mehir hakkında herhangi bir vade belirlemediyse örf ve geleneklere göre vade belirlenir.

Mehrin Kısımları Nelerdir?

Mehir, mehr-i muaccel ve mehr-i müeccel olarak iki kısma ayrılır. Eğer iki mehirde nikah esnasında belirtilmezse mehr-i misil ödenmelidir.

Mehr-i Muaccel

Mehr-i muaccel, mutlaka nikahtan önce verilmesi gereken mehir olarak tanımlanır. Gelin ve damat zifafa girmeden önce bu mehir verilmek zorundadır. Verilen mallar ise bilezik, küpe veya herhangi bir eşya olabilir.

Mehr-i Müeccel

Mehr-i Müeccel nikahtan önce verilen mehir gibi değildir. Hemen verilmesine gerek yoktur fakat mutlaka verilmelidir. Bakara Suresi 237. Ayet mehr-i meüeccel ile ilgilidir. (El dokunmadan boşadığınız kadınlara, mehrin yarısını verin!)